Ambtenaren

Nieuwe rechtspositie ambtenaren

Sinds 1 januari 2020 hebben de meeste ambtenaren zoveel mogelijk dezelfde rechten als werknemers in het bedrijfsleven. Voor ambtenaren geldt dan het private arbeidsrecht. Net als voor werknemers in het bedrijfsleven altijd al het geval was. Dit staat in de Wet normalisering rechtspositie ambtenaren (Wnra).

Speciale status ambtenaren blijft

De ambtelijke status is niet verdwenen. Iedere medewerker in dienst van een overheidswerkgever is nog steeds  ambtenaar. De overheid is er voor het algemene belang. Daarom blijven de speciale regels voor ambtenaren bestaan. Deze staan in de nieuwe Ambtenarenwet met daarin regels voor ambtenaren, bijvoorbeeld over:

geheimhoudingsplicht;
verbod om giften aan te nemen;
de plicht andere functies te melden.
Arbeidsovereenkomst in plaats van aanstelling

De aanstelling voor de meeste ambtenaren is verdwenen. Ambtenaren hebben sinds 1 januari 2020 een arbeidsovereenkomst, net als werknemers in het bedrijfsleven. Collectieve arbeidsovereenkomsten (cao’s) vervangen rechtspositieregelingen.

Private arbeids- en ontslagrecht voor ambtenaren

Voor de meeste ambtenaren geldt het private arbeids- en ontslagrecht. Dit betekent dat een ambtenaar bij onenigheid met zijn werkgever of bij ontslag naar de kantonrechter gaat. Hij kan niet langer in bezwaar bij de eigen werkgever en in beroep bij de bestuursrechter. Voor ontslag moet het UWV of de kantonrechter toestemming geven. De procedure bij ontslag is dus veranderd. Maar de werkgever moet nog steeds een goede reden hebben voor ontslag. Net als onder het ambtenarenrecht.

Collectieve arbeidsvoorwaarden (cao’s)

De arbeidsvoorwaarden worden vastgelegd in cao’s. Dit gebeurt in het overleg met werkgevers en vakbonden. Overheidswerkgevers zijn vrij om een cao te sluiten. Of  juist niet. Hiervoor gelden dezelfde regels als voor marktwerkgevers. Ook zijn ze vrij in de keuze van de vakbonden waarmee ze onderhandelen en waarmee ze een cao sluiten. Een zo groot mogelijke steun voor de cao onder het personeel blijft belangrijk.

Geen gevolgen voor arbeidsvoorwaarden

Arbeidsvoorwaarden zoals salaris en aantal vakantiedagen van ambtenaren zijn niet veranderd door de nieuwe wet. In nieuwe cao’s kunnen werkgevers en vakbonden wijzigingen in de arbeidsvoorwaarden afspreken.

Nieuwe wet geldt voor meeste ambtenaren

De nieuwe wet geldt voor de meeste ambtenaren. Ook voor medewerkers van overheidswerkgevers die nu al een arbeidsovereenkomst hebben, geldt de wet. Dit zijn medewerkers van bijvoorbeeld:

De Nederlandsche Bank;
Sociale Verzekeringsbank;
UWV.
Sommige ambtenaren vallen niet onder de wet

Enkele groepen vallen juist niet onder de Wet normalisering rechtspositie ambtenaren. Zij krijgen niet te maken met het arbeidsrecht, maar houden hun oude positie. Dit zijn onder andere:

medewerkers van politie en defensie;
rechters en officieren van justitie;
politieke ambtsdragers, zoals Kamerleden, burgemeesters en wethouders.